Wybrane filmy Krzysztofa Miklaszewskiego


Anus Mundi (1973)
Prezentacja europejskiego bestselleru lat 70. – oświęcimskich zapisków Wiesława Kielara – operatora filmowego, więźnia Auschwitz nr 290 z pierwszego obozowego transportu zarówno poprzez porażającą realizmem jego prozę, prowokującą do filmowej impresji, jak i komentarze byłych więźniów, którym – podobnie jak Kielar – udało się przeżyć to prawdziwe piekło na ziemi.


Szatnia Tadeusza Kantora (1974)
Z autorskiego cyklu Krzysztofa Miklaszewskiego „Anatomia spektaklu”. Dokument procesu narodzin spektaklu Tadeusza Kantora Nadobnisie i koczkodany według Witkacego w krakowskim Teatrze Cricot 2 – pierwszy polski film dokumentalny o teatrze T. Kantora. Współautor: W. Gawroński


Scena kameralna z reżyserem (1975)
Filmowy zapis perturbacji twórczych, związanych z narodzinami kluczowej sceny w telewizyjnej adaptacji Pogardy Alberto Moravii w adaptacji Krzysztofa Miklaszewskiego w krakowskim Teatrze TV czyli starcia debiutującego jako aktora – Andrzeja Wajdy z Janem Nowickim. Współautorka: J. Chlebowicz.


Witkacy pod namiotem (1977)
Film dokumentalny z cyklu „Anatomia spektaklu”, zaliczony do czołowej „20” polskich dokumentów filmowych lat 70. Notacja procesu powstawania musicalu Marka Grechuty i Jana Kantego Pawluśkiewicza Szalona lokomotywa (według dramaturgii Witkacego) w reżyserii Krzysztofa Jasińskiego w krakowskim Teatrze STU, z prowadzącymi rolami Maryli Rodowicz, Marka Grechuty i Włodzimierza Jasińskiego.


Zawsze w sobotę czyli pamiętnik Piotra S. (1981)
Film „półkownik”, ukazujący kabaret „Piwnicy pod Baranami” w burzliwym okresie początku lat osiemdziesiątych przez pryzmat myśli, marzeń i zachowań jego twórcy i animatora – Piotra Skrzyneckiego. Współautor: A. Maj.


Tu! Sześćdziesiątka!! (1981)
Film „półkownik”, dokończony w roku 1989, a utrwalający obraz uchwyconej in statu nascendi twórczości – najżywiej reagującego na rzeczywistość polską – kabaretu, który z zacisza studia radiowego wyruszył w konspiracji ku odbiorcy… masowemu (obok dokumentacji nagrań radiowych film przynosi zapis unikatowych występów w Warszawie, w Kopalni Jastrzębie i w Stoczni Gdańskiej).


Pora na... Nikifora (1985)
Socjologiczny dokument filmowy percepcji Nikifora, przynoszący wstyd zarówno mieszkańcom, jak i władzom Krynicy – popularnego w Polsce uzdrowiska, gdzie znany i ceniony w świecie malarz prymitywista przyszedł na świat i tworzył, a przez całe swoje życie był przez ziomków gnębiony i pogardzany.


Ja – Mistrz! (1986)
Psychologiczny portret w postaci twórczego wizerunku „gniewnego” Tadeusza Kantora, ukazanego bez retuszu na tle całego splotu kłopotów, związanych z procesem narodzin nowego spektaklu [Nagroda Specjalna XV Przeglądu Filmów o Sztuce – Zakopane 1988]. Prod.: PAI – Film Warszawa – Wrocław.


Ameryka Allena Ginsberga (1986–1987)
Film „półkownik”, przywołujący mroczny obraz Ameryki, rysowany „poetycko” przez „gniewnego” artystę – beatnika – Allena Ginsberga w czasie jego autorskiego recitalu w krakowskim Teatrze STU.


W naturze polskiej jest jakiś... błąd (1988)
Fabularyzowany dokument o Włodzimierzu Tetmajerze, znanym polskim malarzu i polityku, unieśmiertelnionym nieszczęśliwie w Weselu przez Stanisława Wyspiańskiego (postać Gospodarza) wbrew jego rzeczywistym historycznym zasługom i twórczym dokonaniom. Reżyserowi, odbrązowiającemu wspaniałą postać polskiego patrioty (kreacja Jacka Stramy) udało się obsadzić w prowadzących rolach takie tuzy krakowskiej sceny, jak Dorota Segda, Andrzej Kozak, Tadeusz Malak, Zygmunt Józefczak czy Jerzy Sagan.


Z cyklu „Polacy”: Józef Bogusz (1989)
Filmowa sylwetka znakomitego polskiego chirurga – społecznika (1904–1993), aktywnego bojownika o utraconą w roku 1939 niepodległość, historyka medycyny i etyka – wydawcy „Zeszytów Oświęcimskich” i niezłomnego bojownika o procesy lekarskiej deontologii, a także wybrednego konesera sztuki i praktykującego melomana.


Kantor a Malczewski: A Personal Vision (1990)
Filmowy Malczewski – oczyma Kantora, co – jak świadczy recepcja tego zapisu filmowego – znacznie ułatwiło odbiór londyńskiej wystawy malarza obsesyjnie pogrążonego w „polskiej martyrologii” – zwyczajnemu współczesnemu Brytyjczykowi. Produkcja: KTP [Krakowski Teatr Publicystyki] dla Barbican Gallery – London.


Polscy włodarze londyńskiego Zamku (1990)
4-częściowy dokumentalny rezultat pierwszego „wejścia reporterskiego smoka” do siedziby władz Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, przypominający nie tylko rodzimemu odbiorcy zapomnianą linię legalizmu prawowitej polskiej narodowej władzy, osamotnionej i ubezwłasnowolnionej na długie lata przez… aliantów, układających się ze Stalinem i jego następcami.


Polski Matecznik Pana Bohdana (1991)
Prezentacja patriotycznej postawy Bohdana Wendorffa (1904–1998) – długoletniego Szefa Kancelarii Prezydenta RP na Uchodźstwie w scenerii unikatowej w Londynie, jego domowej kolekcji „poloników”.


Lechu czyli każdy (1991)
Filmowy zapis „kino-teatru”, widowiska publicystycznego Krakowskiego Teatru Publicystyki według scenariusza i w reżyserii Krzysztofa Miklaszewskiego. Współautor: J. Knopp Produkcja: KTP.


W przestworzach i na ziemi (1991)
Filmowy collage fascynujących opowieści polskich „bohaterów przestworzy”, kiedyś – walecznych uczestników Bitwy o Anglię, a pod koniec wieku emerytowanych oficerów lotnictwa – mieszkańców londyńskiej dzielnicy Ealing.


Eileen (1991)
Poruszający reportaż, odkrywający w zawierusze II wojny trwały ślad miłości Polaka (Józef Garliński) i Irlandki (Eileen Short), która z wyboru serca została... polską patriotką, walczącą w Powstaniu Warszawskim.


Mag z Sopotu (1992)
Filmowy portret wybitnego twórcy teatralnego, telewizyjnego, filmowego i pisarza Jerzego Afanasjewa. Produkcja: Video Studio Gdańsk.


Dwa Narody – Jedna Ojczyzna, cz. 1 (1992)
Reportaż w dwóch częściach z III Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie.


Dwa Narody – Jedna Ojczyzna, cz. 2 (1992)
Reportaż w dwóch częściach z III Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie.


Ostatni z Schulzów (1992)
Filmowa rekonstrukcja losów życiowych pary bratanków Brunona Schulza – Jakuba i Elli.


Schulz w... Krakowie (1992)
Filmowa relacja z Dni Schulzowskich w czasie III Festiwalu Kultury Żydowskiej (Kraków, czerwiec 1992), rejestrująca bardzo różne, a pochodzące z obszaru całej Europy, teatralne sposoby odczytywania prozy autora Sklepów cynamonowych.


Ulica Krokodyli nad Tamizą (1992)
Relacja filmowa z premiery najciekawszej w świecie adaptacji prozy Brunona Schulza w wykonaniu londyńskiego Teatru Complicité, zderzona z komentarzami i ocenami krewnych, znajomych i uczniów autora Sklepów cynamonowych, mieszkających dziś na Wyspach Brytyjskich.


Edynburga Janusowe oblicze cz. 1: Miasto sztuki pełne (1992)
Dwuczęściowy reportaż z Festiwalu Sztuki Edinburgh 1992, konfrontujący oficjalną twarz międzynarodowego festiwalu (cz. 1 – Miasto sztuki pełne) z tętniącymi twórczym niepokojem odkryciami off-Festiwalu (cz. 2 – Fringe znaczy wolność).


Edynburga Janusowe oblicze cz. 2: Fringe znaczy wolność (1992)
Dwuczęściowy reportaż z Festiwalu Sztuki Edinburgh 1992, konfrontujący oficjalną twarz międzynarodowego festiwalu (cz. 1 – Miasto sztuki pełne) z tętniącymi twórczym niepokojem odkryciami off-Festiwalu (cz. 2 – Fringe znaczy wolność).


Vladek (1993)
Filmowy homage á Vladek Sheybal czyli: obraz wybitnego aktora w oczach londyńskich przyjaciół z artystycznej bohemy.


Ten jeden dzień lata (1993)
Nieznany, a wstrząsający obrazem swej codziennej życiowej tragedii – obraz warszawskiego getta – w cudownie ocalałych fotograficznych kadrach niemieckiego żołnierza i w przejmującej interpretacji odkrywcy tych zdjęć – Rafaela Feliksa Scharfa (1914–2003) – londyńskiego dziennikarza i historyka żydowskiego urodzonego w... Krakowie.


Ten krakowski Kazimierz (1994)
Z cyklu: „Małe Ojczyzny”, filmowy portret zwyczajny byłej żydowskiej, bardzo zaniedbanej w końcu XX wieku, dzielnicy Krakowa.


Oskar… Oscar (1994)
Odbrązawiająca postać legendarnego Oskara Schindlera opowieść tych jego polskich pracowników z fabryki na krakowskim Zabłociu, którzy nie „załapali się” na „Spielbergowski afisz” i nie ulegli hollywoodzkiemu zamówieniu na kreowanie niemieckiego bohatera Produkcja: AB Film – Production i KTP. Nagroda Publiczności I Ogólnopolskiego Niezależnego Przeglądu Form Dokumentalnych NURT 95.


Polskie gniazdo: Ealing (1994)
Zbiorowy portret lotniczej społeczności polskich emerytów-pilotów, bohaterów Bitwy o Anglię, dożywających swoich dni w PAFA Home w wiejskiej dzielnicy Londynu – West Acton w pobliżu lotniska Heathrow.


Auschwitz (1994/95)
Oświęcimski tryptyk filmowy, starający się zawrzeć historię, teraźniejszość i… przyszłość obozu – w języku naszych współczesnych wyobrażeń. Produkcja: PAI-Warszawa / Wrocław dla Państwowego Muzeum Auschwitz – Birkenau w Oświęcimiu.


Po prostu: Wyka (1995)
Obraz genialnego humanisty, nakreślony oczyma jego najbliższych: córek, przyjaciół i uczniów, przywołujący unikatowe materiały archiwalne (w 20-lecie śmierci).


Dziesięć przykazań Leszka Mądzika (1995)
Filmowa próba syntezy twórczości prawodawcy lubelskiej Sceny Plastycznej KUL na jej 25-lecie istnienia tego unikatowego zespołu poprzez zderzenie fragmentów autorskich spektakli Mądzika z opiniami polskich krytyków sztuk.


Z Wittgensteinem pod prąd (1996)
Reportaż „komiczny” z krakowskiej dziennikarskiej majówki na Wiślanej barce „Goplana”, podążającej dawnym szlakiem rzecznych kanałów śladami sprzed stu lat Ludwiga Wittgensteina (1889–1951), wielkiego filozofa, służącego w austriackiej armii w czasie I wojny światowej.


Ostatnia szansa Wielopola (1996)
Poruszający portret chylącej się ku upadkowi w epoce polskiej transformacji biednej podbieszczadzkiej wsi – Wielopole Skrzyńskie – miejsca urodzin wielkiego artysty światowego teatru – Tadeusza Kantora (1915–1990).


Druga bitwa pod Racławicami (1997)
Obraz degrengolady zakorzenionego w polskiej tradycji historycznego miejsca na tle uroczystych obchodów corocznego Dnia Chłopa, której coroczną ozdobą jest rekonstrukcja największego zwycięstwa bitewnego Tadeusza Kościuszki.


Akcja: „Komin” (1998)
Dokumentalna rekonstrukcja słynnej akcji Solidarności wywieszenia flagi papieskiej na najwyższym kominie Krakowa – Elektrociepłowni w Łęgu w czasie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (czerwiec 1979).


Polski Rektor z Łemkowyny (1999–2000)
Portret pierwszego grekokatolickiego rektora UJ – profesora Emiliana Czyrniańskiego – twórcy polskich terminów chemicznych i opiekuna tak wspaniałych chemików, jak Wróblewski i Olszewski. Współautor: K. Krzyżanowski.


Ocalmy Gardzienice! (1999)
Reportaż interwencyjny przeciwko likwidacyjnej akcji władz lokalnych, skierowanej przeciwko znanemu w całym artystycznym świecie Ośrodkowi Praktyk Teatralnych Gardzienice Włodzimierza Staniewskiego.


Lot (2000–2001)
Pierwszy polski dokument o całości dzieła teatralnego Konrada Swinarskiego w ćwierćwiecze jego tragicznej śmierci w katastrofie lotniczej nad Damaszkiem.


Wędrówka czyli życie w sztuce (2001–2002)
Impresja dokumentalna – rodzaj syntetycznego obrazu drogi życiowej i artystycznej Tadeusza Kantora (1915–1990) na tle jego Domu Pracy Twórczej w Huciskach.


Marzec buntu i nadziei (2003)
Próba historycznej weryfikacji Marca 1968 w Polsce, zderzającej obrazy dokumentalnego zapisu z komentarzem wnikliwych obserwatorów.


Sceny z „Umarłej Klasy” (2005)
Filmowy zapis unikatowego spektaklu Tarnowskiego Teatru imienia Solskiego, przywołującego rozumiane bardzo współcześnie Kantorowskie etiudy szkolne w autentycznej scenerii do dziś niezmiennie zachowanej klasy IB małego Tadzia Kantora, który progi Gimnazjum (obecnie: Liceum) imienia Brodzińskiego w Tarnowie przekroczył 80 lat wcześniej.


Apteka Pod Orłem (2006)
Nostalgiczne dokumentalne wspomnienie krakowskiej Apteki Pod Orłem i jej bohaterskiego właściciela – Tadeusza Pankiewicza, który jako jedyny Polak, mieszkający w getcie żydowskim, okazał się opatrznościowym mężem, ratującym zdrowie i życie setkom Żydów. Produkcja: Studio Filmowe Kalejdoskop – Warszawa. Film pokazywany w roku 2007 na festiwalach polskich (Kraków, Warszawa) i zagranicznych (Jerozolima, Los Angeles). Nagroda za najlepszy film dokumentalny – Hollywood Eagle Documentary Award 2008 – Polish Films Festival – Los Angeles 2008.


Wielka wojna na wschodzie (2009)
Całościowy dokument rekonstruujący zasadnicze fazy wojny polsko-bolszewickiej. Produkcja: Tandem Taren To – Warszaw.


tadeusz.kantor@europa.pl (2010)
Film dokumentalny w sentymentalnej podróży po Europie wydobywający obraz znakomitego twórcy, jaki pozostał w pamięci elity teatralnej Europy po 20 latach jego śmierci. Produkcja: Studio Filmowe „Kalejdoskop” we współpracy z OTVP Kraków.


Kalecki – geniusz zapomniany (2012)
Pierwszy polski film dokumentalny o wielkim Polaku – naukowcu – jednej z ofiar antysemickiej czystki Gomułkowskiego reżimu – znanym w całym świecie ekonomiście, którego prorocze idee odżywają w naszych czasach, w momentach kolejnych kryzysów ekonomicznych całego globu. Produkcja: Fundacja GAP - Kraków dla TVP2.


Moje życie w teatrze (2020)
Film dokumentalny, przywołujący w collage’u wspomnień dokonania artystyczne bohaterów najnowszej książki autora (Moje życie w teatrze) – mistrzów polskiej sceny przełomu wieków – znakomitych reżyserów (Tadeusza Kantora, Józefa Szajny, Andrzeja Wajdy, Jerzego Jarockiego i Konrada Swinarskiego) i znanych aktorów (Anny Polony i Teresy Budzisz-Krzyżanowskiej, Jana Nowickiego i Jerzego Treli, Edwarda Lubaszenki i Jana Guntnera). Produkcja: Małgorzata Czerwińska.