Wybrane filmy Krzysztofa Miklaszewskiego

Prezentacja europejskiego bestselleru lat 70. – oświęcimskich zapisków Wiesława Kielara – operatora filmowego, więźnia Auschwitz nr 290 z pierwszego obozowego transportu zarówno poprzez porażającą realizmem jego prozę, prowokującą do filmowej impresji, jak i komentarze byłych więźniów, którym – podobnie jak Kielar – udało się przeżyć to prawdziwe piekło na ziemi.

Z autorskiego cyklu Krzysztofa Miklaszewskiego „Anatomia spektaklu”. Dokument procesu narodzin spektaklu Tadeusza Kantora Nadobnisie i koczkodany według Witkacego w krakowskim Teatrze Cricot 2 – pierwszy polski film dokumentalny o teatrze T. Kantora. Współautor: W. Gawroński

Filmowy zapis perturbacji twórczych, związanych z narodzinami kluczowej sceny w telewizyjnej adaptacji Pogardy Alberto Moravii w adaptacji Krzysztofa Miklaszewskiego w krakowskim Teatrze TV czyli starcia debiutującego jako aktora – Andrzeja Wajdy z Janem Nowickim. Współautorka: J. Chlebowicz.

Film dokumentalny z cyklu „Anatomia spektaklu”, zaliczony do czołowej „20” polskich dokumentów filmowych lat 70. Notacja procesu powstawania musicalu Marka Grechuty i Jana Kantego Pawluśkiewicza Szalona lokomotywa (według dramaturgii Witkacego) w reżyserii Krzysztofa Jasińskiego w krakowskim Teatrze STU, z prowadzącymi rolami Maryli Rodowicz, Marka Grechuty i Włodzimierza Jasińskiego.

Film „półkownik”, ukazujący kabaret „Piwnicy pod Baranami” w burzliwym okresie początku lat osiemdziesiątych przez pryzmat myśli, marzeń i zachowań jego twórcy i animatora – Piotra Skrzyneckiego. Współautor: A. Maj.

Film „półkownik”, dokończony w roku 1989, a utrwalający obraz uchwyconej in statu nascendi twórczości – najżywiej reagującego na rzeczywistość polską – kabaretu, który z zacisza studia radiowego wyruszył w konspiracji ku odbiorcy… masowemu (obok dokumentacji nagrań radiowych film przynosi zapis unikatowych występów w Warszawie, w Kopalni Jastrzębie i w Stoczni Gdańskiej).

Socjologiczny dokument filmowy percepcji Nikifora, przynoszący wstyd zarówno mieszkańcom, jak i władzom Krynicy – popularnego w Polsce uzdrowiska, gdzie znany i ceniony w świecie malarz prymitywista przyszedł na świat i tworzył, a przez całe swoje życie był przez ziomków gnębiony i pogardzany.

Psychologiczny portret w postaci twórczego wizerunku „gniewnego” Tadeusza Kantora, ukazanego bez retuszu na tle całego splotu kłopotów, związanych z procesem narodzin nowego spektaklu [Nagroda Specjalna XV Przeglądu Filmów o Sztuce – Zakopane 1988]. Prod.: PAI – Film Warszawa – Wrocław.

Film „półkownik”, przywołujący mroczny obraz Ameryki, rysowany „poetycko” przez „gniewnego” artystę – beatnika – Allena Ginsberga w czasie jego autorskiego recitalu w krakowskim Teatrze STU.

Fabularyzowany dokument o Włodzimierzu Tetmajerze, znanym polskim malarzu i polityku, unieśmiertelnionym nieszczęśliwie w Weselu przez Stanisława Wyspiańskiego (postać Gospodarza) wbrew jego rzeczywistym historycznym zasługom i twórczym dokonaniom. Reżyserowi, odbrązowiającemu wspaniałą postać polskiego patrioty (kreacja Jacka Stramy) udało się obsadzić w prowadzących rolach takie tuzy krakowskiej sceny, jak Dorota Segda, Andrzej Kozak, Tadeusz Malak, Zygmunt Józefczak czy Jerzy Sagan.

Filmowa sylwetka znakomitego polskiego chirurga – społecznika (1904–1993), aktywnego bojownika o utraconą w roku 1939 niepodległość, historyka medycyny i etyka – wydawcy „Zeszytów Oświęcimskich” i niezłomnego bojownika o procesy lekarskiej deontologii, a także wybrednego konesera sztuki i praktykującego melomana.

Filmowy Malczewski – oczyma Kantora, co – jak świadczy recepcja tego zapisu filmowego – znacznie ułatwiło odbiór londyńskiej wystawy malarza obsesyjnie pogrążonego w „polskiej martyrologii” – zwyczajnemu współczesnemu Brytyjczykowi. Produkcja: KTP [Krakowski Teatr Publicystyki] dla Barbican Gallery – London.

4-częściowy dokumentalny rezultat pierwszego „wejścia reporterskiego smoka” do siedziby władz Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, przypominający nie tylko rodzimemu odbiorcy zapomnianą linię legalizmu prawowitej polskiej narodowej władzy, osamotnionej i ubezwłasnowolnionej na długie lata przez… aliantów, układających się ze Stalinem i jego następcami.

Prezentacja patriotycznej postawy Bohdana Wendorffa (1904–1998) – długoletniego Szefa Kancelarii Prezydenta RP na Uchodźstwie w scenerii unikatowej w Londynie, jego domowej kolekcji „poloników”.

Filmowy zapis „kino-teatru”, widowiska publicystycznego Krakowskiego Teatru Publicystyki według scenariusza i w reżyserii Krzysztofa Miklaszewskiego. Współautor: J. Knopp Produkcja: KTP.

Filmowy collage fascynujących opowieści polskich „bohaterów przestworzy”, kiedyś – walecznych uczestników Bitwy o Anglię, a pod koniec wieku emerytowanych oficerów lotnictwa – mieszkańców londyńskiej dzielnicy Ealing.

Poruszający reportaż, odkrywający w zawierusze II wojny trwały ślad miłości Polaka (Józef Garliński) i Irlandki (Eileen Short), która z wyboru serca została... polską patriotką, walczącą w Powstaniu Warszawskim.

Impresyjny, ale pełny portret filmowy Stanisława Brejdyganta – aktora, reżysera i pisarza, zapisanego w pamięci masowego widza dzięki kongenialnemu dubbingowi tytułowej roli w głośnym telewizyjnym serialu Ja. Klaudiusz. Film zrealizowany w 55. rocznicę urodzin wybitnego twórcy.

Filmowy portret wybitnego twórcy teatralnego, telewizyjnego, filmowego i pisarza Jerzego Afanasjewa. Produkcja: Video Studio Gdańsk.

Reportaż w dwóch częściach z III Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie.

Reportaż w dwóch częściach z III Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie.

Filmowa rekonstrukcja losów życiowych pary bratanków Brunona Schulza – Jakuba i Elli.

Filmowa relacja z Dni Schulzowskich w czasie III Festiwalu Kultury Żydowskiej (Kraków, czerwiec 1992), rejestrująca bardzo różne, a pochodzące z obszaru całej Europy, teatralne sposoby odczytywania prozy autora Sklepów cynamonowych.

Relacja filmowa z premiery najciekawszej w świecie adaptacji prozy Brunona Schulza w wykonaniu londyńskiego Teatru Complicité, zderzona z komentarzami i ocenami krewnych, znajomych i uczniów autora Sklepów cynamonowych, mieszkających dziś na Wyspach Brytyjskich.

Dwuczęściowy reportaż z Festiwalu Sztuki Edinburgh 1992, konfrontujący oficjalną twarz międzynarodowego festiwalu (cz. 1 – Miasto sztuki pełne) z tętniącymi twórczym niepokojem odkryciami off-Festiwalu (cz. 2 – Fringe znaczy wolność).

Dwuczęściowy reportaż z Festiwalu Sztuki Edinburgh 1992, konfrontujący oficjalną twarz międzynarodowego festiwalu (cz. 1 – Miasto sztuki pełne) z tętniącymi twórczym niepokojem odkryciami off-Festiwalu (cz. 2 – Fringe znaczy wolność).

Filmowy homage á Vladek Sheybal czyli: obraz wybitnego aktora w oczach londyńskich przyjaciół z artystycznej bohemy.

Nieznany, a wstrząsający obrazem swej codziennej życiowej tragedii – obraz warszawskiego getta – w cudownie ocalałych fotograficznych kadrach niemieckiego żołnierza i w przejmującej interpretacji odkrywcy tych zdjęć – Rafaela Feliksa Scharfa (1914–2003) – londyńskiego dziennikarza i historyka żydowskiego urodzonego w... Krakowie.

Z cyklu: „Małe Ojczyzny”, filmowy portret zwyczajny byłej żydowskiej, bardzo zaniedbanej w końcu XX wieku, dzielnicy Krakowa.

Odbrązawiająca postać legendarnego Oskara Schindlera opowieść tych jego polskich pracowników z fabryki na krakowskim Zabłociu, którzy nie „załapali się” na „Spielbergowski afisz” i nie ulegli hollywoodzkiemu zamówieniu na kreowanie niemieckiego bohatera Produkcja: AB Film – Production i KTP. Nagroda Publiczności I Ogólnopolskiego Niezależnego Przeglądu Form Dokumentalnych NURT 95.

Zbiorowy portret lotniczej społeczności polskich emerytów-pilotów, bohaterów Bitwy o Anglię, dożywających swoich dni w PAFA Home w wiejskiej dzielnicy Londynu – West Acton w pobliżu lotniska Heathrow.

Zawierający imponującą rozmiarami dokumentację dokonań dokument o prof. dr. hab. Karolu Estreicherze, juniorze (1906–1984) – wybitnym historyku sztuki, długoletnim dyrektorze założonego przez siebie Muzeum UJ, najbardziej skutecznym rewindykatorze utraconych przez Polskę w czasie II wojny światowej dzieł sztuki. Film oparty jest na unikatowych materiałach archiwalnych Krzysztofa Miklaszewskiego, który wiele lat towarzyszył Estreicherowi z kamerą. Dodatkową atrakcję filmu stanowi komentarz pokaźnego grona krakowskich luminarzy krakowskiego środowiska naukowego, artystycznego i dziennikarskiego, zgromadzonych w ukochanej przez Profesora Stuba’e Communis Collegium Maius UJ w 10. rocznicę jego śmierci. Współautorka filmu: Zofia Halota.

Oświęcimski tryptyk filmowy, starający się zawrzeć historię, teraźniejszość i… przyszłość obozu – w języku naszych współczesnych wyobrażeń. Produkcja: PAI-Warszawa / Wrocław dla Państwowego Muzeum Auschwitz – Birkenau w Oświęcimiu.

Obraz genialnego humanisty, nakreślony oczyma jego najbliższych: córek, przyjaciół i uczniów, przywołujący unikatowe materiały archiwalne (w 20-lecie śmierci).

Filmowa próba syntezy twórczości prawodawcy lubelskiej Sceny Plastycznej KUL na jej 25-lecie istnienia tego unikatowego zespołu poprzez zderzenie fragmentów autorskich spektakli Mądzika z opiniami polskich krytyków sztuk.

Reportaż „komiczny” z krakowskiej dziennikarskiej majówki na Wiślanej barce „Goplana”, podążającej dawnym szlakiem rzecznych kanałów śladami sprzed stu lat Ludwiga Wittgensteina (1889–1951), wielkiego filozofa, służącego w austriackiej armii w czasie I wojny światowej.

Poruszający portret chylącej się ku upadkowi w epoce polskiej transformacji biednej podbieszczadzkiej wsi – Wielopole Skrzyńskie – miejsca urodzin wielkiego artysty światowego teatru – Tadeusza Kantora (1915–1990).

Obraz degrengolady zakorzenionego w polskiej tradycji historycznego miejsca na tle uroczystych obchodów corocznego Dnia Chłopa, której coroczną ozdobą jest rekonstrukcja największego zwycięstwa bitewnego Tadeusza Kościuszki.

Dokumentalna rekonstrukcja słynnej akcji Solidarności wywieszenia flagi papieskiej na najwyższym kominie Krakowa – Elektrociepłowni w Łęgu w czasie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (czerwiec 1979).

Portret pierwszego grekokatolickiego rektora UJ – profesora Emiliana Czyrniańskiego – twórcy polskich terminów chemicznych i opiekuna tak wspaniałych chemików, jak Wróblewski i Olszewski. Współautor: K. Krzyżanowski.

Reportaż interwencyjny przeciwko likwidacyjnej akcji władz lokalnych, skierowanej przeciwko znanemu w całym artystycznym świecie Ośrodkowi Praktyk Teatralnych Gardzienice Włodzimierza Staniewskiego.

Pierwszy polski dokument o całości dzieła teatralnego Konrada Swinarskiego w ćwierćwiecze jego tragicznej śmierci w katastrofie lotniczej nad Damaszkiem.

Impresja dokumentalna – rodzaj syntetycznego obrazu drogi życiowej i artystycznej Tadeusza Kantora (1915–1990) na tle jego Domu Pracy Twórczej w Huciskach.

Próba historycznej weryfikacji Marca 1968 w Polsce, zderzającej obrazy dokumentalnego zapisu z komentarzem wnikliwych obserwatorów.

Filmowy zapis unikatowego spektaklu Tarnowskiego Teatru imienia Solskiego, przywołującego rozumiane bardzo współcześnie Kantorowskie etiudy szkolne w autentycznej scenerii do dziś niezmiennie zachowanej klasy IB małego Tadzia Kantora, który progi Gimnazjum (obecnie: Liceum) imienia Brodzińskiego w Tarnowie przekroczył 80 lat wcześniej.

Nostalgiczne dokumentalne wspomnienie krakowskiej Apteki Pod Orłem i jej bohaterskiego właściciela – Tadeusza Pankiewicza, który jako jedyny Polak, mieszkający w getcie żydowskim, okazał się opatrznościowym mężem, ratującym zdrowie i życie setkom Żydów. Produkcja: Studio Filmowe Kalejdoskop – Warszawa. Film pokazywany w roku 2007 na festiwalach polskich (Kraków, Warszawa) i zagranicznych (Jerozolima, Los Angeles). Nagroda za najlepszy film dokumentalny – Hollywood Eagle Documentary Award 2008 – Polish Films Festival – Los Angeles 2008.

Przywołana z pamięci najbliższej rodziny, wiernych uczniów i wychowanków sylwetka filmowa księdza Józefa Hojoła (1910–1996), zaangażowanego społecznie i narodowo prawego i prostolinijnego polskiego patrioty, któremu powojenna władza ludowa przypisała rzekome „akty zdrady”, co skutkowało latami najcięższego PRL-owskiego karceru we Wronkach.

Całościowy dokument rekonstruujący zasadnicze fazy wojny polsko-bolszewickiej. Produkcja: Tandem Taren To – Warszaw.

Film dokumentalny w sentymentalnej podróży po Europie wydobywający obraz znakomitego twórcy, jaki pozostał w pamięci elity teatralnej Europy po 20 latach jego śmierci. Produkcja: Studio Filmowe „Kalejdoskop” we współpracy z OTVP Kraków.

Pierwszy polski film dokumentalny o wielkim Polaku – naukowcu – jednej z ofiar antysemickiej czystki Gomułkowskiego reżimu – znanym w całym świecie ekonomiście, którego prorocze idee odżywają w naszych czasach, w momentach kolejnych kryzysów ekonomicznych całego globu. Produkcja: Fundacja GAP - Kraków dla TVP2.

Film dokumentalny, przywołujący w collage’u wspomnień dokonania artystyczne bohaterów najnowszej książki autora (Moje życie w teatrze) – mistrzów polskiej sceny przełomu wieków – znakomitych reżyserów (Tadeusza Kantora, Józefa Szajny, Andrzeja Wajdy, Jerzego Jarockiego i Konrada Swinarskiego) i znanych aktorów (Anny Polony i Teresy Budzisz-Krzyżanowskiej, Jana Nowickiego i Jerzego Treli, Edwarda Lubaszenki i Jana Guntnera). Produkcja: Małgorzata Czerwińska.

Filmowy collage wspomnień i ocen aktorów Teatru Cricot 2, biorących udział w słynnym spektaklu Tadeusza Kantora Umarła Klasa, sprowokowanych promocją książki Krzysztofa Miklaszewskiego Światowy żywot „Umarłej Klasy” w krakowskiej Cricotece, 15 listopada 2022 roku – w rocznicę krakowskiej prapremiery w roku 1975. Aktorskie refleksje uzupełniają archiwalne notacje recepcji tego seansu dramatycznego, uznanego w roku 1976 za najlepszy spektakl teatralny świata.

Filmowa relacja z warszawskiej promocji książki Krzysztofa Miklaszewskiego Światowy żywot „Umarłej Klasy” unaoczniająca w ulubionym przez Kantora miejscu teatralnym Warszawy – klubie Politechniki Warszawskiej „Stodoła” – atmosferę studenckich premier spektaklu Kantora w stolicy w latach 70. i 80. Zwłaszcza, że komentatorami wydarzeń z przeszłości są obecni na promocji luminarze stołecznego środowiska artystycznego.