„Nurt” w Kielcach
Pamięć Historii i prawda Przykazań
Kielecki NURT czyli Ogólnopolski Niezależny Festiwal Form Dokumentalnych – jak każdy „szanujący się „celebryta” obciążony jest co najmniej kilkoma… tajemnicami. Pierwsza to – jego historia.
NURT począł się bowiem w roku 1995 w „biednym” kinie „Związkowiec” krakowskiej – czysto robotniczej – dzielnicy Grzegórzki. I – co podkreśliły wtedy zgodnie dwa – wtedy – najbardziej opiniotwórcze dzienniki ogólnopolskie „Rzeczpospolita” i „Gazeta Wyborcza” – narodził się jako efekt „buntu i nadziei”.
Jakiego buntu i czyjej nadziei?
Buntu – przeciwko czysto praktycznemu konformizmowi członków komisji selekcyjnej i kierownictwa Krakowskiego Festiwalu, których decyzje o likwidacji Ogólnopolskiego Festiwalu Filmów Krótkometrażowych przysłaniała zarówno selekcyjna miarka „szerokości światowego spojrzenia „,jak i fascynacja „zbawczym” dla zakompleksionych Polaków „posłannictwem europejskości”, nakazującym „wyrzucenie na bruk” całej polskiej dokumentalnej produkcji lat 1994 i 1995.
Nadzieją – zaś było przeświadczenie grupy „czujących bluesa”, którego nieustannie „tańczyliśmy” z władzą, że ta „zakazana” produkcja to będzie nowy zaczyn polskiego dokumentu, który nigdy – nawet w najtrudniejszych ideologicznie czasach – nie stracił swego charakteru i nie wyrzekł się swego społecznego i narodowego posłannictwa.
Dość powiedzieć, iż pośród tych pozbieranych „z ulicy”, a zgromadzonych przez wściekłego i przerażonego jednocześnie piszącego te słowa – tych znaczących – jak się od razu okazało – form dokumentalnej (filmowej i telewizyjnej) wypowiedzi, zaskoczeni tą „wizualną manną”, która spadła na nich z otaczającej rzeczywistości, krakowianie mogli we wzmiankowanym już „Związkowcu” na 12 kilkugodzinnych pokazach zobaczyć: notacje KRZYSZTOFA KRAUZE (1953–2014) i JERZEGO MORAWSKIEGO o Sprawie Pyjasa, impresje kalifornijskie MAGDY ŁAZARKIEWICZ, dokument MARII ZMARZ-KOCZANOWICZ o wpływie telewizji na życie zwykłych ludzi, filmy o sztuce LUCYNY SMOLIŃSKIEJ (1932–2020) i MIECZYSŁAWA SROKI (1926–2016) oraz GRZEGORZA DUBOWSKIEGO (1934–1996), relacje z Bośni WOJCIECHA SZUMOWSKIEGO, poprzedzone dotykającym tej ludzkiej tragedii wstrząsającym plakatem WŁODZIMIERZA DULEMBY i JACKA KNOPPA, zatytułowanym „Umieraj, Bośnio!”, a także opowieści i narracje reportażowe GRAŻYNY KĘDZIELAWSKIEJ, HANNY KRAMARCZUK, TAMARY SOŁONIEWICZ (1938–2000), WŁODZIMIERZA FRĄCKIEWICZA, JACKA GRELOWSKIEGO (1942–2017), WALDEMARA KARWATA i KRYSTIANA PRZYSIECKIEGO (1937–2005). Na pokazach NURTU 1995 impresja MICHAŁA BOGUSŁAWSKIEGO (1931–2016), z wystawy zdjęć KGB, rejestrujących wyroki śmierci,wykonanych na bezbronnych i bezprawnie oskarżonych Polakach sąsiadowała np. z przyjętym entuzjastycznie przez pamiętających czasy okupacji krakowian – bardzo wtedy kontrowersyjnym, bo podważającym wiarygodność hollywodzkiej fabuły Spielberga o Schindlerze, dokumentem „Oskar…Oscar” (jedyne wyróżnienie festiwalu – Nagroda Publiczności), a pierwsze „dziełka” ocalającego prawdziwy obraz prowincji polskiej cyklu „Małe Ojczyzny” uzupełniały dokumentacyjne kreacje o dziwnych meandrach życia w odradzającej się Polsce z bardzo drastycznym obrazem EWY BORZĘCKIEJ „Trzynastka” na czele.
Jaki – więc stąd – praktyczne wnioski w obliczu dwudziestu sześciu Festiwalowych spotkań?
By niepotrzebnie nie teoretyzować, poprzestańmy na biologicznej konstatacji o twórczej… dojrzałości Festiwalu i jego, co rok modyfikowany przez życie – kodeksie 10 PRZYKAZAŃ NURTU:
Przykazanie I
SZANUJ TRADYCJĘ!
Ogólnopolski Niezależny Festiwal Form Dokumentalnych NURT jest – co potwierdza powyższa, przywołująca genezę jego narodzin preambuła Przykazań – Dzieckiem Miłości. Miłości do polskiego dokumentu, który wiernie towarzyszył (wspierał ją lub obnażał) naszej polskiej rzeczywistości. Niezależnie od tego, czy sygnowała ona „mały realizm” i „naszą małą stabilizację” PRL, czy też przenikały ją konspiracyjne porywy ducha „antysocjalistycznego podziemia”. Co więcej: polskie formy dokumentalne nigdy nie były obojętne ani wobec miarowego, ozdrowieńczego oddechu Solidarnościowej transformacji ani osłabiających stabilizację odradzającej się państwowości – „jadów” nietolerancji – signum temporis całego trzydziestolecia III, a obecnie – IV Rzeczpospolitej.
Przykazanie II
POMAGAJ TWÓRCOM!!
Regulamin NURTU, który swój organizacyjny żywot rozpoczął w roku 1995 od ocalającego polski dokument gestu (a było nim na pewno 12 pokazów wyrzuconej na krakowski bruk produkcji lat 1994–1995), jest – co roku – komponowany z myślą o każdym twórcy formy dokumentalnej: tym bardzo znanym i nawet już sławnym, bo laureacie nagród międzynarodowych festiwali, a zatem na pewno zawodowcu i tym nieznanym – debiutancie, pełnym… amatorze.
Przykazanie III
NIE BĄDŹ GATUNKOWYM PURYSTĄ!!!
Metoda filmoznawczego „szkiełka i oka” (czytaj: filmologicznych purystycznych uporządkowań gatunkowych) charakterystyczna dla selekcyjnej metodyki – może już dzisiaj – tylko niektórych, ale znaczących i opiniotwórczych polskich (np. Festiwal Krakowski)i zagranicznych konfrontacji artystycznych dokumentu NURTOWI jest – z gruntu – obca.
NURT bowiem – już w roku 1995 – rozpoczął znamienną „batalię. o dokument”. A właściwie – o jego istotę. Znaczy to: o uznanie przemian rewolucji gatunkowej, której dokonała praktyka.
Praktyka telewizyjna – zwłaszcza. Na naszych oczach rozwinęły się przecież,a co ważniejsze, zostały akceptowane przez odbiorców, formy dokumentalne, o których nie śniło się twórcom filmu dokumentalnego i reportażu, a zwłaszcza stojącym na straży „czystości gatunku” estetykom. Jedyną zdrowa reakcją na te opory purystów, uciekających – niczym diabeł od święconej wody – przed akceptacją tej „gatunkowej mieszanki”, która w procesach dochodzenia do „życiowej prawdy” znajdować musiała coraz to nowe – za każdym razem – sposoby filmowej i telewizyjnej „wizualizacji” musiał być zdecydowany bunt. NURT był więc oczekiwany, a jego 24-letnia praktyka (na wszystkie dotychczasowe NURTY nadesłano ponad dwa tysiące „produkcji dokumentalnych”) potwierdziły kultywowany przez lata – wbrew naciskom podtytuł gatunkowy (OGÓLNOPOLSKI NIEZALEŻNY FESTIWAL FORM DOKUMENTALNYCH) – jeszcze jeden dowód zwycięstwa praktyki nad teorią.
Przykazanie IV
WYCHODŹ PUBLICZNOŚCI NAPRZECIW!!!!
24 dotychczasowe festiwalowe edycje NURTU – dostatecznym dowodem, że auto-kompromitacja PRL-owskich idei sztuki masowej nie oznacza wcale rezygnacji z docierania do jak największego gremium odbiorców: stąd też tematyczna konstrukcja każdego z 9 pokazów konkursowych z dodatkowym przesłaniem by o tematyce każdego pokazu, stanowiącego odrębną, zintegrowaną wewnętrznie całostkę decydował każdorazowo jeden z ważnych kierunków penetracji nadesłanej w danym roku produkcji dokumentalnej. Taka zasada oglądu selekcyjnego sprawia, iż po wstępnych eliminacjach,o rezultatach których decydują wyłącznie wartości czysto artystyczne, nadesłane na NURT formy jakby same „układają się” w grupy tematyczne, uwydatniając dodatkowo kierunki zainteresowań i fascynacji twórców. Dlatego też – publiczność kielecka – przywykła już do takiego menu, w którym przedwstępny wybór i uporządkowanie tematyczne eliminuje właściwy niemal każdemu festiwalowi „groch z kapustą” – uczestniczy w każdym pokazie bardzo świadomie. Dlatego też ogromna większość uczestników pokazu pozostaje po projekcji na sali i decyduje się na rozmowę z twórcami zaprezentowanych jej dzieł. Istotne to także dla jej właściwego wyboru. Głosowanie publiczności decyduje przecież o jednej z dwóch regulaminowych Nagród NURTU – Nagrodzie Publiczności.
Przykazanie V
DBAJ O DOBRODZIEI!!!!!
NURT – najbardziej szanując twórców, zabiegać musi o łaskawość swoich Dobrodziei (z angielska ohydnie przezywanych „sponsorami”), bezinteresownie – co roku – wspierających to nasze festiwalowe przedsięwzięcie, które uparcie przypomina o społecznym obowiązku stymulacji rozwoju polskiego dokumentu.
NASI DOBRODZIEJE, których liczba przekroczyła już… ćwierć tysiąca, przypadkowi nie są.
By się o tym dowodnie przekonać, wystarczy wczytać się w Festiwalowe druki i wydawnictwa, gęsto zdobione ich firmowymi znakami.
Przykazanie VI
BĄDŹ OTWARTY!!!!!!
NURT, pragnąc być jednocześnie OGÓLNOPOLSKIM i NIEZALEŻNYM pamiętać musi o OTWARTOŚCI całkowitej. Przekłada się to na brak wszelkich barie r. A to oznacza duchowe poparcie dla stacji tzw. komercyjnych, czyli nazwanych tak złośliwie, jako że są to niezależne od kapitału państwowego instytucje, dobrze rozumiejące, że dzisiejsza telewizja bez dokumentu nie zaistnieje.
NURT także wyraźnie sprzyja tzw. „producentom zewnętrznym”, bo ma świadomość, że taki dyskredytujący, „nieszczęśliwy” termin,jest „wodą na młyn” rzeczywistych komercyjnych „grup interesów”, sprywatyzowanego pospiesznie rynku. Grupy te „obsobaczały” i dyskredytują bardzo pożyteczne, bo produkujące dokument niezależnie od centralnego finansowania, grupy fachowców, wywodzących się z dawnej Telewizji Publicznej.
Praktyka NURTU oznacza wreszcie absolutne OTWARCIE dla produkcji społecznych (czyli: przez instytucje społeczne i pozarządowe inspirowanych), dydaktycznych (specjalny trybut dla studentów szkół filmowych i uczelni artystycznych) i całkowicie… prywatnych. Te ostatnie – jak pokazuje historia FESTIWALU – święcą na NURCIE triumfy zupełnie wyjątkowe, zwłaszcza,że nie działa TU żadne z polskich medialnych, choć skwapliwie ukrywanych „ograniczeń: nie tylko autocenzura, ale też nie i cenzura tematyczna, światopoglądowa, czy obyczajowa.
Przykazanie VII
NIE BÓJ SIĘ KONTEKSTU!!!!!!!
Jak być POLAKIEM, nie tkwiąc w polskich „opłotkach”? A jak zachować polski charakter, uznając konieczności, wynikające z konieczności myślenia EUROPEJCZYKA?
Na te trudne, nowy dla Polaka początku XXI wieku dylemat, próbowało i próbuje odpowiadać w Kielcach wielu twórców polskiego dokumentu. Tych zaś, z których pytań zrodziły się przekonywujące analizy i poruszające obrazowe dokumentalne odpowiedzi nagrodziła i mam nadzieję, że i w przyszłości będzie nagradzać zarówno Komisja Artystyczna NURTU (tak niestereotypowo nazywa się Jury Festiwalu), jak i kielecka publiczność (Na NURCIE – co wzmiankowało już PRZYKAZANIE 4 przyznaje się tylko dwie regulaminowe NAGRODY).
Zwycięskie dokumenty Kielc, co będziecie Państwo mogli sprawdzić i w tym, jubileuszowym roku, wykreowują ten szczególny aspekt świadomości, którym staje się ŚWIADOMOŚĆ KONTEKSTU jako jedynej prawdziwej sytuacji człowieka współczesnego, sytuacji wprawdzie konfliktogennej, ale też jedynej, która poprzez zrozumienie innych odbudowywać potrafi zanikające w sytuacjach gwałtu, przemocy, oszustwa i kłamstwa więzi ogólnoludzkie.
Pomagają w tej kontekstowej penetracji i POKAZY SPECJALNE i FILM OTWARCIA, który od lat kilku stanowi łakomy kąsek światowej dokumentalnej „nowalijki”.
Przykazanie VIII
ZAWIERZ KIELCOM!!!!!!!!
Miasto KIELCE – jak każde miejsce na ZIEMI – doczekało się bardzo różnych konotacji. Tych – najgorszych – związanych z pogromami Żydów i chuligaństwem uliczników. I tych – najlepszych – przynależnych bez reszty DZIEJOM POLSKI ze Świętym Krzyżem i Kazaniami Świętokrzyskimi, Legionami Piłsudskiego i bohaterską partyzantką II wojny światowej.
Znaczącą zaś dystynktywną nowością KIELECKIEJ ZIEMI stały się jej współczesne aspiracje kulturalne. I w nie właśnie zdaje się wpisywać NURT – Kielcom opiekę nad sobą powierzający. Reakcja Kielc na NURT jest zresztą tak samo pozytywna: oto KIELECKIE CENTRUM KULTURY uczyniło z NURTU jedną z wiodących prestiżowych dorocznych imprez.
Przykazanie IX
UŻYWAJ NURTU!!!!!!!!!
Nurt – jako naturalna forma biologicznego żywiołu – jest na pewno bardziej… atrakcyjny aniżeli rozlewiska. Nurt niepokoi zwykle swoim nieokiełznanym charakterem, swoją gwałtownością, swoją siłą. Ale podczas gdy żywioł nurtu bywa tak niebezpieczny dla życia, dla kultury może być zbawienny. Trzeba być jednak w tego typu kalkulacjach bardzo ostrożnym: nurt bowiem ujarzmiony (czy to przez kamienne górskie koryto, czy nizinny pastwiskowy polder) staje się… niegroźny. W przypadku kultury – nie dynamiczny, nie porywajacy czyli nie… twórczy. I o tym paradoksie zapominać nie należy, zwłaszcza kiedy to NURT funkcjonuje jako samodzielne zjawisko kulturowe, a ze wszystkich stron napływają „życiowi melioranci” – w imię „bezpieczeństwa” pragnący ten wyzwolony żywioł pozbawić i siły, i charakteru. Dlatego z NURTU trzeba umieć… korzystać, by używać jego przyrodzonych właściwości z WOLNOŚCIĄ na czele.
Przykazanie X
WSPIERAJ NURT I DAJ SIĘ MU P0RWAĆ!!!!!!!!!!
NIC O NAS BEZ NAS. NURT zawsze będzie takim, jak SAMI go ukształtujemy. MY SAMI bez wyjątku. Jako aktywni jego UCZESTNICY. I jako TWÓRCY. A także – jako jego oddani WIDZOWIE. Dlatego też nie zwlekaj i przyjeżdżaj do Kielc (w każdym charakterze), by dać się PORWAĆ NURTOWI przez cały listopadowy tydzień
Krzysztof Miklaszewski
reżyser filmowy i teatralny
krytyk sztuki i pedagog uczelni artystycznych
pomysłodawca i dyrektor artystyczny
Ogólnopolskiego Niezależnego Festiwalu Form Dokumentalnych NURT
Ci, co wybierali
czyli KOMISJA SELEKCYJNA NURTU w latach 1995–2022
(cyfry rzymskie w nawiasach oznaczają kolejny numer Festiwalu)
PRZEWODNICZĄCY:
Krzysztof Miklaszewski (I – XXVIII)
CZŁONKINIE i CZŁONKOWIE:
- Marian Curzydło (X–XXVII)
- Renata Ekielska (II)
- Krzysztof Herod (XXVI)
- Andrzej Kozieja (III–XXI)
- Krzysztof Krzyżanowski (XXVIII)
- Mariusz Malec (XXVI)
- Teresa Orlikowska (II–IX)
- Magdalena Smożewska-Wójcikiewicz (XXII–XXVIII)
- Robert Wieczorek (XXVII)
Krzysztof Miklaszewski – przewodniczący Komisji Selekcyjnej Nurtu w latach 1995–2020 – zamyka pierwszy Nurt 1995, Kraków, Kino Związkowiec
Ci, co nagradzali
czyli KOMISJA ARTYSTYCZNA NURTU w latach 1996–2022
(cyfry rzymskie w nawiasach oznaczają kolejny numer Festiwalu)
PRZEWODNICZĄCE:
- Maria Malatyńska (IV–XXVIII)
- Krystyna Mokrosińska (II–III)
CZŁONKINIE i CZŁONKOWIE:
- Jerzy Armata (XXI–XXVIII)
- Maciej Banachowski (XIII)
- Mira Bielecka (II–VII)
- Lidia Cichocka (XIV)
- Paweł T. Felis (XVIII)
- Józef Gębski (XIX)
- Yaakov Gross (XIV)
- Cezary Harasimowicz (XIX)
- Wojciech Kabarowski (VI)
- Leo Kantor (XVII)
- Piotr Kletowski (XI–XXVIII)
- Krzysztof Kłopotowski (XVII)
- Andrzej Kołodyński (XX–XXIV)
- Janusz R. Kowalczyk (XXII–XXVIII)
- Wojciech Ligęza (XXI–XXVIII)
- Konrad Łęcki (XXVIII)
- Krzysztof Magowski (XX)
- Maria Malatyńska (II–XXVI)
- Krystyna Mokrosińska (II–IV)
- Jan Pospieszalski (XV)
- Zdzisław Pietrasik (XIV, XVI)
- Mirosław Przylipiak (VIII)
- Sławomir Rogowski (XI)
- Jolanta Różańska (II–VII)
- Marzena Sobala (IX)
- Tadeusz Sobolewski (VII–VIII)
- Jerzy Sosnowski (III)
- Stefan Starczewski (IV)
- Piotr Szczerski (X)
- Maciej Szumowski (II–III)
- Andrzej Titkow (IX)
- Maria Wiernikowska (XV)
- Tadeusz Wiącek (II–VIII)
- Jerzy Wójcik (IV–X)
- Janusz Wróblewski (XVIII)
- Marcin Wrona (XVII)
- Stanisław Zajączkowski (XII–XIII)
- Stanisław Żak (XII–XVII)
Festiwalowe materiały promocyjne
Nagrody Główne Ogólnopolskich Niezależnych Festiwali Form Dokumentalnych Nurt w latach 2009–2022
Pełny zestaw Nagród Głównych (Wydarzenie Nurtu i Nagroda Publiczności) wraz ze spisem ich twórców Ogólnopolskich Festiwali (początkowo nazywanych „Przeglądami”) Form Dokumentalnych NURT za lata 1995–2008 przynosi monografia Krzysztofa Miklaszewskiego 15 lat z… Nurtem – wyd. KCK Kielce 2009. Więcej o książce tutaj.
XV – 2009
Wydarzenie Nurtu
AMERYKANIN W PRL
scen. i reż. Piotr MORAWSKI i Ryszard KACZYŃSKI
zdj.: Andrzej Adamczak i Henryk Janas, muz.: Przemysław Książek, mont.: Grzegorz Mazur, prod.: Studio Filmowe „Kalejdoskop” Warszawa dla TVP 1.
Czas: 43 minuty
Nagroda Publiczności
DOWÓDCA EDELMAN
scen.: Artur Więcek „Baron”, Witold Bereś i Krzysztof Brunetko, reż. Artur WIĘCEK „BARON”
zdj.: Piotr Trela, dźw.: Marian Bogacki, muz,: Adrian Konarski, mont.: Piotr Zmyślony, prod.: Bereś&Baron Media Productions – Kraków dla TVN
Czas: 56 minut
XVI – 2010
Wydarzenie Nurtu
TATA ZZA ŻELAZNEJ KURTYNY
scen. i reż. Krzysztof RZĄCZYŃSKI
zdj.: Michał Popiel-Machnicki, dźw.: Krzysztof Rzepecki i Rafał Wiszowaty, muz.: Jem i Andrzej Panufnikowie, mont.: Beata Barciś, prod.:Agencja Filmowa TVP S.A. dla European Broadcasting Union.
Czas: 52 minuty.
Nagroda Publiczności
BALCEROWICZ – GRA O WSZYSTKO
scen. i reż. Andrzej FIDYK i Anna WIĘCKOWSKA
zdj.: Adam Fręśko, dźw.: Stanisław Kolenda, muz.: Agnieszka Burcyn, mont.: Marcin Konarzewski, prod.: Scorpio Studio i HBO Central Europe.
Czas: 56 minut.
XVII – 2011
Wydarzenie Nurtu
FOTOGRAF PARTYZANTÓW
scen. i reż. Wiesław PALUCH
zdj.: Mirosław Basaj, dźw.: Maciej Woronowicz,muz.: Andrzej Milanowski, mont.: Agnieszka Gomułka i Michał Jung, prod.: Jerzy Jakutowicz dla TVP Historia.
Czas: 32 minuty.
Nagroda Publiczności
W BIEGU ZA ŻYCIEM
scen. i reż. Henryk JANTOS
zdj.: Kamil Hasiuk i Marcin Krynicki, dźw.: Zbigniew Sadowski,oprac.muz.: Joanna Fidos, mont.: Maryla Torbus, prod.: TVP Historia i TVP Sport.
Czas: 51 minut.
XVIII – 2012
Wydarzenie Nurtu
MADE IN POLAND – 6. NIEZWYKLI EMIGRANCI
scen., zdj., mont. i reż. Witalis SZUMIŁO – KULCZYCKI
prod: Ownstyle Films. Kraków
Czas: 41 minut
Nagroda Publiczności
DROGA NA DRUGĄ STRONĘ
scen. i reż. Anca DAMIAN
zdj.: Ilija Rogovsky, dżw.: Piotr Witkowski i Sebastian Włodarczyk, muz.: Piotr Dziubek, prod.: Aparte – Rumunia i Fundacja Magellan – Wrocław.
Czas: 74 minuty.
XIX – 2013
Wydarzenie Nurtu
W SPRAWIE DUCHA
scen. i reż. Krzysztof RZĄCZYŃSKI
zdj.: Michał Popiel-Machnicki, muz.: Rafał Kulczycki i Stanisław Radwan, mont.: Ewa Smal, prod.: Agencja Produkcji Telewizyjnej TVP SA dla TVP 1.
Czas: 47 minut
Nagroda Publiczności
W IMIĘ OJCA – HISTORIA ZZA ŻELAZNEJ KURTYNY
scen. i reż. Rosalia ROSŁANIEC
zdj.: Grzegorz Bartoszewicz, Krzysztof Hampel i Maciej Uchmański, mont.: Kasia Jankowska, prod.: Westdeutscher Rundfunk (WDR) – Niemcy
Czas: 59 minut
XX – 2014
Wydarzenie Nurtu
NASZA KLĄTWA
scen. i reż. Tomasz ŚLIWIŃSKI
zdj.: Magda Hueckel i Tomasz Śliwiński, mont.: Justyna Król i Tomasz Śliwiński, prod: Warszawska Szkoła Filmowa.
Czas: 28 minut
Nagroda Publiczności
„JEŻELI ZAPOMNIMY O NICH…”
scen. i reż. Adam SIKORSKI
zdj.: Michał Jarosiński, mont.: Marcin Piątkowski, prod.: Ursa Major, sp. z o. o – Warszawa.
Czas: 58 minut
XXI – 2015
Wydarzenie Nurtu i Nagroda Publiczności
JUREK
scen., reż i prod.: Paweł WYSOCZAŃSKI
zdj.: Jacek Kędzierski, dźw.: Katarzyna Dzida-Hamela,muz: Michał Lorenc. mont.: Adriana Słoniec i Grzegorz Mazur.
Czas: 50 minut.
XXII – 2016
Wydarzenie Nurtu
DOTKNIĘCIE ANIOŁA
scen. i reż. Marek Tomasz PAWŁOWSKI
zdj.: Jacek Januszyk, dźw.: Jacek Hamela i Tomasz Sikora,muz.: Michał Lorenc, mont.: Cezary Grzesiuk, prod.: Zoyda-Art, Warszawa.
Czas: 60 minut
Nagroda Publiczności
NOTATKI Z CIEMNOŚCI. ALEPPO
scen. i reż. Michał PRZEDLACKI i Wojciech SZUMOWSKI
zdj.: Michał Przedlacki, Mohammad Soeed, Wojciech Szumowski, mont.: Tadeusz Talar, prod.: TVN.
Czas: 88 minut
XXIII – 2017
Wydarzenie Nurtu
MOI, ROLLING STONES
reż. Jan SOSIŃSKI
scen.: Piotr Metz i Jan Sosiński, zdj.: Robert Jażdżyk, Michał Maksym, Jan Sosiński, Paweł Sudoł i Wojciech Szczygielski, dźw.: Grzegorz Martecki i Wojciech Zająkała, muz.: Piotr Chancewicz, mont.: Konrad Nowakowski, prod.: Telewizja Polska S.A i Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny.
Czas: 50 minut
Nagroda Publiczności
SŁOŃ, JAKI JEST…
scen. i reż. Waldemar WIŚNIEWSKI
zdj.: Bartosz Wiśniewski, dźw.: Mirosław Lato, mont.: Anna Krubska, prod.: OTVP Łódź dla TVP3.
Czas: 60 minut
XXIV – 2018
Wydarzenie Nurtu i Nagroda Publiczności
PRZERWANA MISJA
scen., zdj., dźw., mont. i reż. Petro ALEKSOWSKI
muz.: Michał Jacaszek. prod.: Agencja Filmowa „Amitall”
Czas: 50 minut
XXV – 2019
Wydarzenie Nurtu
PISZĘ DO CIEBIE, KOCHANIE
scen. i reż. Magdalena SZYMKÓW
zdj.: Zuzanna Kernbach, dźw.: Marcin Lenarczyk. mont.: Izabella Pająk, prod.: Silver Frame, TVP, WFDiF
Czas: 26 minut
Nagroda Publiczności
AMNEZJA
scen. i reż. Maciej KUCIEL
zdj.: Piotr Wacowski, Witold Nogieć, dźw.: Wojciech Borek, Bartosz Gwóźdż, Grzegorz Zmarz, mont.: Tadeusz Talar, prod.: TVN („Superwizjer”).
Czas: 40 minut
XXVI – 2020
Wydarzenie Nurtu
DOM LITERATÓW CZYLI KARTOTEKA ZEBRANA
reż. Marek GAJCZAK
scen.: Jan Polewka, reż. Marek Gajczak, muz.: Zygmunt Konieczny, zdj.: Marek Gajczak, Dariusz Jarzyna, dźw.: Michał Korzeniowski, mont.: Aleksandra Idzikowska, prod.: Kraków Film Klaster
Czas: 60 minut
XXVII – 2021
Wydarzenie Nurtu
POCZEKALNIA
reż. Aleksandra FOLCZAK
zdj.: Desi KUNSA
Nagroda Publiczności
BUKOLIKA
reż. Karol PAŁKA
XXVIII – 2022
Wydarzenie Nurtu i Nagroda Publiczności
LOMBARD
scen. i reż.: Łukasz KOWALSKI
zdj.: Stanisław CUSKE, muz.: Krzysztof A. JANIAK, mont.: Adriana FERNANDES CASTELANOS, Łukasz KOWALSKI, Jakub DAREWSKI, Kosma KOWALCZYK, prod.: 4.30 STUDIO Katowice
Nagrody dyrektora artystycznego „Nurtu” Krzysztofa Miklaszewskiego (2005–2022)
XI – 2005
Nagroda aktorska dla ADAMA HANUSZKIEWICZA (1924–2011)
za odwagę kreacji własnej osobowości w etiudzie filmowej Jacka SZYMCZAKA „BIG HAN” (scen. i reż. Jacek Szymczak, prod.: YAC).
Czas: 15 minut
XII – 2006
Nagroda dla Krzysztofa MAJCHRZAKA
za pomysł, udział w realizacji i współ-wykonanie filmowego „żartu” muzycznego „BRONKA REGGAE” (scen., reż. i wyk.: Elżbieta Kwinta i Krzysztof Majchrzak, prod.: Jamaica Sound Studios)
Czas: 42 minuty
XIII – 2007
Nagroda dla Arkadiusza SĘDKA
za pomysł i realizację impresji dokumentalnej „KIELCZANIN? A KTO TO?” (scen. i real.), która w sposób przewrotno-demaskatorski kreśli satyryczny obraz miasta Kielce – siedziby NURTU
Czas: 6 minut
XIV – 2008
Nagroda dla KRZYSZTOFA i MACIEJA JANICKICH
za pomysł i realizację miniatury filmowej „HERBATA” (scen., real., prod.)
Czas: 5 minut
XV – 2009
Nagroda pośmiertna dla Grzegorza SKURSKIEGO (1939–2009)
za pomysł i realizację własnego „epitafium filmowego” RYTM ŻYCIA
(scen. i real.), prod.: M.P. Production Warszawa
Czas: 12 minut
XVI – 2010
Nagroda zespołowa dla teamu realizacyjnego Ośrodka Kultury C.K. Norwida w Krakowie – Nowej Hucie, kierowanego przez JERZEGO RIDANA (1943–2016)
za pomysł i wieloletnią realizację periodycznego programu informacyjnego „NOWOHUCKA KRONIKA FILMOWA” ze szczególnym wyróżnieniem przedstawionego na XVI NURCIE odcinka specjalnego (scen.: Marcin Kaproń, Robert Musiałek, Marek Nawracaj i Jerzy Ridan, reż. i zdj.: Jerzy Ridan, dźw. i mont.: Krzysztof Ridan)
Czas: 12 minut
XVII – 2011
Nagroda dla Andrzeja WAJDY (1926–2016)
za pomysł i realizację filmowego wspomnienia o przyjacielu i bliskim współpracowniku (Edwardzie Kłosińskim (1943–2008) w formie dokumentalnego hołdu dla całego pokolenia filmowych operatorów („KRĘĆ, JAK KOCHASZ, TO KRĘĆ” – scen.: Rafał Marszałek, reż. Andrzej Wajda, zdj.: Paweł Edelman i Jacek Petrycki, dżw.: Paweł Łuczyc-Wyhowski, mont.: Milena Fiedler, prod.: Film Studio MTM)
Czas: 46 minut
XVIII – 2012
Nagroda dla Jakuba POLAKOWSKIEGO
za pomysł i realizację fabularyzowanej opowieści dokumentalnej (CZŁOWIEK Z REKLAMÓWKĄ), obnażającej polskie kompleksy „europejskości” (scen., zdj. i reż. Jakub Polakowski, dźw.: Bartek Krynicki, muz.: Leszek Gałkowski, mont.: Wojciech Janas, prod.: Marcin Skoczylas)
Czas: 22 minuty
XIX – 2013
Nagroda dla Katarzyny WÓJCIK
za pomysł i realizację w warunkach pracy szkolnej telewizji impresji dokumentalnej (JAN RYBKOWSKI. PRO MEMORIA), przywołującej na pamięć sylwetkę i dokonania wybitnego twórcy filmowego – Jana Rybkowskiego (scen. i reż. Katarzyna Wójcik, zdj. i mont.: Paweł Kosmalski, prod.: Szkolna Telewizja „Dobra Nowina” – Ostrowiec Świętokrzyski)
Czas: 18 minut
XX – 2014
Nagroda dla Tadeusza WOŹNIAKA
za pomysł, współrealizację i muzykę atrakcyjnego wizualnie teledysku, ujawniającego możliwości artystyczne młodzieży z przypadłościami zespołu Dauna („MAMELA” – scen. i reż. Magda Bryll i Tadeusz Woźniak, zdj. i mont.: Magda Bryll, muz.: Tadeusz Wożniak, prod.: Studio „Kros” Warszawa)
Czas: 4 minuty
XXI – 2015
Nagroda dla Grzegorza LINKOWSKIEGO
za przejmujący i świetny filmowo pierwszy powojenny rejestr dokumentalny tragedii młodych Warmiaczek, „wyzwalanych” przez hordy sowieckich czerwono-armistów („BO JESTEM STĄD” – scen. i reż. Grzegorz Linkowski, zdj.: Wojciech Węgrzyn, dźw.: Leszek Kulpa, muz.: Bartosz Wejman, mont.: Ryszard Wiencek, prod.: Argentum Film Studio i Telewizja Polska SA)
Czas: 30 minut
XXII – 2016
Nagroda dla Alicji GRZECHOWIAK
za odkrycie bohatera – „odmieńca” i wspaniały jego filmowy portret, napawający optymizmem strumienia jego życiowej aktywności („INNY” – scen. i reż. Alicja Grzechowiak, zdj. i mont.: Roman Wasiluk, dźw.: Piotr Dzienis, prod.: OTVP Białystok
Czas: 19 minut
XXIII – 2017
Nagroda zespołowa dla twórców zestawu 4 reportaży interwencyjnych TVN, ukazujących drastyczne przykłady społecznych i politycznych nadużyć w polskim – wewnętrznym i międzynarodowym układzie otaczającej codzienności:
- „ KTO ZARABIA NA ROBOTNIKACH Z KOREI PÓŁNOCNEJ ”
scen. i real.: Jarosław JABCZYK i Bertold KITTEL, zdj.: Piotr Wacowski, dźw.: Przemysław Gorlas, mont.: Jarosław Skarżyński; - „JAK WYKORZYSTAĆ UKRAIŃSKIEGO PRACOWNIKA ”
scen. i real.: Jakub STACHOWIAK; - „NIE PAMIĘTAM, CO PODPISAŁEM ” – scen. i real.: Maciej DOPIERAŁA, zdj.: Jacek Chmielowski i Dominik Górski, mont.: Grzegorz Jaskierny i Jacek Merecik;
- „ROSYJSKA PRALNIA”
scen. i real.: Endy GĘSINA-TORRES
Czas: 1. – 30 minut, 2. – 21 minut, 3. – 25 minut, 4. – 26 minut
XXIV – 2018
Nagroda dla Krzysztofa MAĆKOWSKIEGO i Janusza MIKI
za dokumentacyjne odkrycie bohatera – syna hitlerowskiego zbrodniarza i ciekawą filmową wiwisekcję duszy nazistowskiego potomka, dobiegającego w spokoju kresu swego ustabilizowanego życia (VATER, scen.: Krzysztof Maćkowski i Janusz Mika, reż. Krzysztof Maćkowski, zdj. i mont.: Konrad Królczyk, dźw.: Łukasz Łatanik, muz.: Krzysztof Kossowski, prod: Fundacja Promocji Kultury „Urwany film”).
Czas: 40 minut
XXV – 2019
Nagroda dla Mariusza KORYCIŃSKIEGO
za pierwszą udaną próbę filmowej wizualizacji procesu społecznych niemożności ludzkiego porozumienia się dzięki odkryciu funkcjonowania w obecnej rzeczywistości kilku absolutnie ze sobą niekompatybilnych systemów komunikacji (PUZZLE.DOC, scen. i reż.: Mariusz Koryciński, zdj.: Stefan M. Rausz, mont.: Mariusz Koryciński i Stefan M. Rausz. prod: Uniwersytet Warszawski)
Czas: 30′
XXVI – 2020
Nagroda dla Mirosława KRZYSZKOWSKIEGO, Marka ZAJĄCA i Joanny ZAJĄC
za kreacyjno-artystyczną, wspaniale udokumentowaną formę przerażającej opowieści filmowej o GUSEN – jednym z tych austriackich Konzentrationlager, którego barbarzyńskie działania nie mogą być wymazane z historii, mimo, że usiłuje to uczynić – niechlubna, ale za to – bardzo wygodna, a tak bardzo – przecież – „ludzka” – nie-pamięć (W CZELUŚCIACH GUSEN, scen.: Marek Zając, reż. Mirosław Krzyszkowski i Marek Zając, zdj. i mont.: Mirosław Krzyszkowski, producent: Joanna Zając, prod.: Fundacja „Wiara i Prawda”).
Czas: 34′
XXVII – 2021
Nagroda dla Krzysztofa KRZYŻANOWSKIEGO
– twórcy formy filmowej „I przyszła do nas wojna” za mistrzostwo wykorzystania unikatowych materiałów z bratobójczych walk na Ukrainie w filmowym proteście wytrawnego dokumentalisty przeciwko wojnie.
XXVIII – 2022
Rafaela LEWANDOWSKIEGO
– autora formy filmowej „Herbert. Barbarzyńca w ogrodzie” za przekonywujące zespolenie treści i formy w portretowej dokumentalnej prezentacji lokującej wielkiego polskiego pisarza w Panteonie poezji światowej.
Formy dokumentalne Nurtu (1995–2022)
Edycja | Nadesłane | Zakwalifikowane do pokazów konkursowych |
I 1995 | 52 | 49 |
II 1996 | 90 | 27 |
III 1997 | 74 | 27 |
IV 1998 | 89 | 42 |
V 1999 | 152 | 40 |
VI 2000 | 112 | 35 |
VII 2001 | 100 | 33 |
VIII 2002 | 132 | 39 |
IX 2003 | 107 | 38 |
X 2004 | 114 | 35 |
XI 2005 | 119 | 36 |
XII 2006 | 112 | 33 |
XIII 2007 | 106 | 36 |
XIV 2008 | 128 | 41 |
XV 2009 | 147 | 44 |
XVI 2010 | 114 | 34 |
XVII 2011 | 124 | 42 |
XVIII 2012 | 140 | 39 |
XIX 2013 | 106 | 33 |
XX 2014 | 158 | 34 |
XXI 2015 | 150 | 37 |
XXII 2016 | 136 | 29 |
XXIII 2017 | 180 | 41 |
XXIV 2018 | 155 | 46 |
XXV 2019 | 174 | 42 |
XXVI 2020 | 128 | 41 |
XXVII 2021 | 117 | 33 |
XXVIII 2022 | 151 | 36 |
Razem 28 festiwali
3467 form zgłoszonych, 1045 w konkursie